Laurel Corona "Wenecja Vivaldiego"

"Chiaretta i Maddalena zostały porzucone na schodach sierocińca Ospedale della Pietà prowadzącego słynną szkołę muzyczną. Wychowanki Piety rozwijają liczne umiejętności, by w przyszłości być dobrymi kandydatkami na żony. Te, którym nie uda się znaleźć męża, czeka życie zakonne... 

Utalentowane siostry rozpoczynają naukę śpiewu i gry na skrzypcach. Chiaretta występuje w chórze, a Maddalena pobiera lekcje u samego Antonia Vivaldiego.  

Czy obu kobietom uda się spełnić marzenia?"

Czy chcielibyście żyć w XVIII-wiecznej Wenecji? W czasach, gdy kobiety pływały pięknymi gondolami ubrane w oszałamiające kreacje, a każdy wieczór spędzały w teatrze, operze lub na koncercie z cavaliere servente u boku? Mężczyźni większość czasu spędzali prowadząc interesy lub bawiąc się w miłym towarzystwie. Przywdziewali wówczas bautę - tradycyjny ubiór kogoś, kto chce zachować anonimowość - czarny kaptur, białą maskę i trójgraniasty kapelusz. Karnawał olśniewał i zachwycał każdego, kto miał szczęście w nim uczestniczyć, Republika słynęła z bogactwa, malarstwa i muzyki (Vivaldi, Belotto, Tiepolo, Casanova, Guardi - któż nie słyszał tych nazwisk?) Gondolierzy zachowywali zasłyszane sekrety dla siebie niczym księża grzechy wyznane na spowiedzi, a płynąc kanałami śpiewali dla pięknych dam.

To jednak tylko jedna strona medalu. Druga była mroczna, nieprzyjemna i smutna.

Zwykle tylko jedna z córek miała szansę na zamążpójście, ponieważ konieczność kilkakrotnego wyłożenia wielkiego posagu przekraczała możliwości nawet bogatych rodzin. Podobnie wyglądały perspektywy synów - aby dobrze się ożenić musieli wnieść w małżeństwo ogromny kapitał, a często po prostu "kupić" sobie żonę. Zazwyczaj więc najwyżej jeden z synów miał takie szczęście. Wenecja pełna była kawalerów, których nie było stać na ożenek, a klasztory pękały w szwach od nie dość zamożnych starych panien. Trzy czwarte arystokratek weneckich zmuszano do przyjęcia ślubów zakonnych.

Możni Wenecjanie nie mogli poślubić pierwszej lepszej wybranki - najpierw specjalna komisja musiała sprawdzić jej pochodzenie i wydać werdykt. Często okazywało się, że w żyłach dziewczyny płynie zbyt mało błękitnej krwi.

Młode żony były porzucane przez mężów już na początku małżeństwa, bo siedzenie w domu było nie do pomyślenia - przecież cała Wenecja pełna była pięknych kurtyzan czekających na każde skinienie wypłacalnych klientów. Ospedale (instytucje wychowujące osierocone i porzucone dzieci) przepełnione były "bękartami", których nikt nie chciał - większość z nich miała w żyłach krew bogatych panów weneckich i ich kochanek. W złym tonie było zbyt częste pokazywanie się w towarzystwie z własną żoną. Kobiety były obgadywane i źle traktowane, gdy nie miewały miłosnych przygód, szukały więc przystojnych i chętnych młodzieńców, często wbrew własnemu sumieniu i pragnieniu lojalności wobec męża. Taki cavaliere servente często miał przyzwolenie męża na bywanie na pokojach żony.


Do opery chadzano nie po to, by słuchać muzyki, ale w celu obmawiania każdego, kto się napatoczył, uczestniczenia w bójkach i kłótniach, plucia z balkonów na niżej położone miejsca i rzucania ławkami w diwy.

F. Guardi, Grand Canal z widokiem na pałac Dożów (1765)

Książka Laurel Corony ma doskonale dobrany polski tytuł (w oryginale jest to tylko podtytuł). Bohaterem powieści nie jest bowiem Vivaldi, nie są nimi siostry - Chiaretta i Maddalena, o których mowa na okładce. Bohaterką jest Wenecja - miasto kontrastów: bogactwa, radości, smutku, a przede wszystkim samotności.

Pod koniec XVII wieku, pod drzwiami Piety - jednego z weneckich ospedale - porzucone zostają dwie dziewczynki. Instytucja przygarnia je z otwartymi ramionami, a po upłynięciu dekady okazuje się, że była to trafna decyzja. Obie stają się perłami wśród wychowanek - młodsza zachwyca śpiewem, starsza potrafi wydobywać magiczne dźwięki ze skrzypiec. Wówczas na horyzoncie pojawia się sam Antonio Vivaldi - "rudy ksiądz", który staje się nauczycielem, przewodnikiem, mistrzem i przyjacielem Maddaleny - samotnej dziewczyny szukającej swojej drogi i swojego powołania.

Antonio Vivaldi

Twórca "Czterech pór roku" pojawia się w tej powieści na drugim, a nawet na trzecim planie, rozbłyska niczym gwiazda, by zaraz zniknąć i pojawić się znów w najmniej spodziewanym momencie. Jego postać jest wprowadzona w treść w mistrzowski sposób - wszystko, czego się o nim dowiadujemy jest przedstawione przez pryzmat myśli, doświadczeń oraz wiedzy Maddaleny i Chiaretty. A jednak z tych drobnych, kolorowych szkiełek układa się jasny i klarowny witraż życiorysu Antonio Vivaldiego. Autorka podeszła do tematu z ostrożnością i wyczuciem - taktownie potraktowała plotki krążące wówczas po Wenecji robiące z kompozytora persona non grata ze względu na domniemane złe prowadzenie się. Zrobiła to w taki sposób, aby nie oczerniać osoby, która już nie może się bronić. Zwłaszcza, że oszczerstwa nigdy nie zostały potwierdzone.

Ospedale della Pieta

Ktoś, kto czytał już "Dziewice Vivaldiego" Barbary Quick odnajdzie w "Wenecji..." sporo tych samych faktów, ponieważ obie autorki zgłębiły temat najlepiej jak potrafiły. Nie ulega jednak wątpliwości, że to Corona odrobiła zadanie dużo lepiej - Wenecja pod jej piórem naprawdę żyje, zaprasza nas na przejażdżkę gondolą i przekazuje swoje sekrety i sekreciki. To z jej książki poznajemy tajniki funkcjonowania Ospedale delle Pieta - przy tym nie są one w stanie nas znudzić, zaciekawiają i zapraszają do dalszych poszukiwań.

Wygląda na to, że Quick nie dotarła do informacji o kupnie przez "czerwonego księdza" smyczka dla dziewczyny imieniem Maddalena, bo skupiła się na postaci bardziej znanej wychowanki Piety - Annie Marii (która w książce Corony pełni ważną, lecz zupełnie odmienną rolę). "Wenecja Vivaldiego" jest książką subtelniejszą, a sama akcja jest mniej sensacyjna. Znakomite zakończenie jest przeciwwagą dla awanturniczego charakteru "Dziewic...", a niedokończenie jednego z motywów wydaje się być mistrzowskim posunięciem (nie martwcie się, nie zdradzę którego). Corona w poetycki i piękny sposób opisuje muzykę, która snuje się przez karty jej książki sprawiając, że podczas czytania widziałam nuty zamiast liter...

Już wysłuchałam "Czterech pór roku" - z zamkniętymi oczyma. Byłam wówczas daleko stąd, w innym czasie i innej przestrzeni - wśród XVIII- wiecznego weneckiego gwaru i muzyki. Gwarantuję, że Wy, po lekturze tej książki, zrobicie to samo:)

Wydawnictwo: WNK
Rok wydania: 2011
Ilość stron: 432 s.
Oprawa: miękka
ISBN: 9788310119735