Amor Towles "Dobre wychowanie"

"Gdy w ostatnią noc 1937 roku pijana szampanem i jazzem Katey obserwowała twarz Tinkera, była przekonana, że wie już o nim wszystko. Dobrze urodzony, dobrze wychowany, bogaty. Należeli do innych światów. A przecież w życiu nic nie jest takie czarno-białe i oczywiste. Szczególnie, gdy starasz się przeżyć w Nowym Jorku, wśród ludzi, którzy twoją miesięczną pensję potrafią wydać na jedną kolację. Szczególnie, gdy w grę wchodzą uczucia i ambicje. Czarująca opowieść w stylu retro przenosząca nas do szalonego Nowego Jorku lat trzydziestych, w którym zdarzają się zarówno romantyczne miłości, jak i niebezpieczne związki. To historia młodej dziewczyny, która musiała poznać zasady gry obowiązujące w świecie wielkich oczekiwań, pragnień i pieniędzy, by pozostać sobą i nie stracić tego, co dla niej najważniejsze."

Kochani, chwilę mnie nie było, ale już do Was wracam z książką, którą naprawdę warto przeczytać - jeśli tylko lubicie klimat pierwszej połowy zeszłego wieku.     

O czym myślicie, gdy słyszycie hasło "lata trzydzieste w Nowym Jorku"? Ja bezwiednie zamykam wówczas oczy i widzę śliczne panie spacerujące po ulicach w spódniczkach do kolan i w fikuśnych kapelusikach z wpiętymi w nie bukiecikami kwiatów, omdlewające piękności w długich jedwabnych sukniach i perłach na szyi sączące powoli szampana w lokalach otulonych przytłumionym światłem i wypełnionych dźwiękami jazzu, widzę aktorki w długich rękawiczkach i etolach z piór otoczone falami błyszczących włosów... Ritę Hayworth, Olivię de Havilland, Maureen O'Sullivan, dla których Nowy Jork był drugim domem zaraz za Los Angeles... To czas i miejsce, które widzę, słyszę i czuję dzięki książkom i filmom, kuszące mnie swoją magią, muzyką, pozytywnymi wibracjami. Kojarzą mi się z elegancją, smakiem, glamourem. Dlatego "Dobre wychowanie" nie mogło nie wpaść w moje ręce - od momentu, w którym zobaczyłam tę okładkę zacierałam je w nadziei na wspaniałą podróż w czasie.

Rita Hayworth i Olivia de Havilland

Autor postanowił wprowadzić do swojej powieści trochę egzotyki (z punktu widzenia Amerykanina) i bohaterką uczynił dziewczynę pochodzącą z Rosji. Urodzona w Stanach Katey pamięta jeszcze o swoich korzeniach, choć przypuszczalnie jej wnuki nie będą już miały większego pojęcia o tym, że nie są rodowitymi nowojorczykami. Dziewczyna od pierwszej sceny wzbudziła moją sympatię - jest odważna, wygadana, trochę szalona, ma poczucie własnej wartości, a przy tym także godności. Jej życie jest serią przypadków - mniej lub bardziej szczęśliwych. Książka głównie opowiada właśnie o tym: o roli przypadku w ludzkiej egzystencji. I o tym, że trzeba dostosować się do sytuacji i jak najlepiej je wykorzystać.

Nie każdy potrafi się odnaleźć w świecie, w którym towarzyski savoir-vivre spełnia bardzo istotną rolę. Katey przychodzi to z łatwością i z czasem będzie musiała za to zapłacić wysoką cenę. Znakomicie wpasowuje się w świat nowobogackiej elity, z łatwością zawiera przyjaźnie, jest sympatyczna, a co najważniejsze - otwarta i szczera. Dziewczyna nie głowi się nad rozwiązaniami, nie rozmyśla, kieruje się instynktem, poddaje chwili, podejmuje decyzje z szybkością kuli wystrzelonej z pistoletu. Nie wszystko jej się udaje, na swojej drodze napotyka wiele cierni i kamieni, które pojawiły się tam w konsekwencji jej wyborów.

Gregory Peck i Ann Todd w "The Paradise Case"

Katey ma przyjaciółkę, Eve, której wygląd za każdym razem sprawiał, że widziałam przed oczyma kogoś w stylu Ann Todd. To właśnie ta śliczna, trochę pyskata, trochę zakompleksiona famme fatale wyciąga koleżankę na kolejne posiedzenia w mrocznych barach, w których unosi się dym papierosowy i echo trąbki Louisa Armstronga. W jednym z nich spotykają Tinkera, przystojniaka, w którym nie sposób się nie zakochać. Ja się zakochałam:) Dżentelmen w starym stylu, dokładnie taki, jaki pasuje mi idealnie do lat trzydziestych, a jakiego wyobrażenie siedzi mi w głowie po obejrzeniu setek filmów z Gregorym Peckiem, Garym Cooperem, Jamesem Stewartem. Tinker sprawia wrażenie samotnego i nieszczęśliwego, a to przyciąga kobiety jak magnes. Obie bohaterki postanawiają się nim zaopiekować, a to wyzwala szereg nieoczekiwanych zdarzeń.

Lektura "Dobrego wychowania" była bardzo ciekawym i sympatycznym przeżyciem. Sugestywna, bo biorąc ją do ręki "odpływałam" blisko sto lat wstecz, klimatyczna, gdyż przypominała mi stare, czarno-białe filmy, które kiedyś oglądałam pasjami, nastrojowa i pełna zakamuflowanej, fascynującej wiedzy. Informacje o ówczesnym świecie nie są podane na tacy, trzeba je wyławiać i smakować - obrazy Stuarta Davisa wiszące na ścianach, firmy wydawnicze polujące na tematy godne wymagającego czytelnika, warunki pracy ludzi z różnych klas społecznych, styl życia... A wszystko to przemycone w tle intrygującej, niebanalnie opisanej, świetnie skomponowanej historii wnuczki rosyjskiego imigranta, która w nowojorskim jabłku czuje się jak ryba w wodzie, mimo iż chwilami sama ma co do tego wątpliwości.

Stuart Davies, Corner Cafe

Towles nie napastuje niekończącymi się opisami - styl, w jakim prowadzi narrację sam z siebie wprowadził mnie w nastrój epoki. Niemal słyszałam obok siebie dźwięki jazzującej trąbki, wdychiwałam zapach perfum kobiet siedzących niedbale przy kawiarnianych stolikach i popijających Martini, zagłębiałam się w oparach nowojorskiej mgły. Tylnymi drzwiami wślizgiwałam się do kina, w którym widzowie oklaskiwali komedię braci Marks lub do nielegalnego lokalu prowadzonego przez Rosjanina pamiętającego jeszcze ostatnią carską rodzinę  - na co komu potrzebne kino 4D? Chwilami akcja zwalnia po to, by otoczyć nas atmosferą prezentowanego obrazu ukazanego jakby w zwolnionym tempie - czasami jest to bieg konia po torze hipodromu, innym razem zderzenie dwóch samochodów, czasem widok świateł małych samolotów okrążających Empire State Building. Magia słowa...

Wydawnictwo: ZNAK
Rok wydania: 2013
Ilość stron: 368 s.
Oprawa: miękka
ISBN: 978-83-240-2328-8 

Recenzja powstała dla portalu Oblicza Kultury