Charlotte Brontë "Profesor"

"Pierwsza powieść Charlotte Brontë, wydana w Anglii dopiero po śmierci autorki. Głównym bohaterem i narratorem jest ambitny młody mężczyzna, który wszystko, do czego doszedł, zawdzięcza jedynie własnej pracy. William Crimsworth odrzuca swe arystokratyczne dziedzictwo i wyrusza do Brukseli, by tam znaleźć szczęście. Zostaje nauczycielem języka angielskiego w szkole z internatem dla młodych panien. W książce tej znajdziemy wątki autobiograficzne. Charlotte Brontë, podobnie jak jej bohater William, uczyła angielskiego w szkole w Brukseli. I podobnie jak on doświadczała miłości. Jednak jej obiektem był żonaty właściciel szkoły, co nie mogło zakończyć się happy endem. Niezwykła opowieść o miłości a zarazem krytyka relacji damsko-męskich, które w epoce wiktoriańskiej niejednokrotnie sprowadzały się do walki o dominację. Pytanie tylko, czy tak wiele do dziś się zmieniło?"

W chwili, gdy na rynku wydawniczym pojawiły się powieści sióstr Brontë, które nigdy dotąd nie były dostępne polskiemu czytelnikowi, byłam, jako wielka wielbicielka XIX-wiecznej literatury, zupełnie szczęśliwa i zachwycona. Dziś mam już za sobą lekturę każdej z nich, a moje odczucia są bardzo różne. Najmłodsza z sióstr - Anne, niezwykle mile zaskoczyła mnie uroczą "Agnes Grey" i wspaniałą "Lokatorką Wildfell Hall", natomiast Charlotte, autorka klasycznie genialnej "Jane Eyre", trochę rozczarowała rozwlekłą "Shirley". Teraz kolej przyszła na jej niewielką objętościowo i z lekka biograficzną powieść pt. "Profesor". 

Opowieść sama w sobie jest bardzo ciekawa, zwłaszcza gdy się pamięta, że Charlotta zaczerpnęła ją z własnych doświadczeń. Młody człowiek, który nie chce zawdzięczać kariery i małżeństwa bogatym krewnym pragnącym okazać mu "łaskę", zostaje nagle bez środków do życia, musi zastanowić się nad tym, kim będzie w przyszłości. Próbuje zająć się handlem, pracując u brata, który dorobił się majątku, lecz nie znajduje w tym przyjemności, nudzi go to i męczy, zwłaszcza, że brat w niczym mu nie pomaga. Co więcej, utrudnia mu wszystko na każdym kroku, poniża i znieważa. William wyjeżdża do Brukseli, gdzie zostaje nauczycielem języka angielskiego najpierw w szkole dla chłopców, później także na pensji dla dziewcząt. Poznaje nowych ludzi, zaczyna się aklimatyzować, zajęcie zaś sprawia mu radość i satysfakcję. Jest dobrym nauczycielem, sprawiedliwym, surowym i coraz bardziej poważanym.

Charlotte Brontë (1854)

Poznaje lepiej właścicielkę pensji, ale gdy właśnie zaczyna myśleć o niej cieplej, dowiaduje się niezbyt miłych rzeczy o jej charakterze i poczynaniach. Przestaje więc zawracać sobie nią głowę i kieruje swoje myśli, a powoli także i uczucia w stronę niepozornej, cichej nauczycielki, która uczy dziewczęta... naprawiać koronki. Uczy ją angielskiego, a nić porozumienia i sympatii zaczyna się zawiązywać w ładną kokardkę. Nie byłoby jednak ciekawie, gdyby nagle coś się nie wydarzyło. Zazdrosna właścicielka pensji zwalnia dziewczynę, a William tygodniami wędruje po Brukseli, szukając ukochanej.

Treść wydaje się ciekawa i wciągająca - jakże wiktoriańska, prawda? Szkoda tylko, że wszystko, mimo iż opisane przepięknym językiem i w znakomitym stylu, tak bardzo nudzi i tym samym rozczarowuje. Przydługie opisy, niekończące się roztrząsania stanów emocjonalnych, nic nie wnoszące dygresje - nie tego spodziewałam się po autorce "Jane Eyre". Zakończenie książki ciągnie się w nieskończoność i nudzi od samego początku - nie dość, że przewidywalne i do bólu cukierkowe, to jeszcze nic nie wnoszące.

Ciekawym elementem są przebijające się przez wypowiedzi głównych bohaterów poglądy samej autorki na temat ludzi zamieszkujących kontynent europejski i będących wyznania katolickiego. Jakże angielskie wypowiedzi o papistach, fałszywej wierze i zacofaniu, o niskiej kulturze, niewychowaniu i braku elegancji - denerwowały mnie i obrażały, a jednak zdaję sobie sprawę z tego, że wiele wnoszą do biografii i zrozumienia Charlotty.

Cieszę się, że przeczytałam "Profesora", gdyż jest to powieść należąca do klasyki brytyjskiej literatury, napisana przez jedną z najważniejszych i najjaśniejszych jej postaci, jestem jednak przekonana, że więcej po nią nie sięgnę. Przeczytać na pewno warto, żeby mieć pełen obraz dzieł brytyjskiej pisarki, żeby zachwycić się jej wyrobionym i pięknym stylem, cudownym językiem, jednak lektura mimo wszystko zbyt mnie znużyła, by zaliczyć ją do moich ulubionych. Przy tym utwierdzam się w przekonaniu, którego nabrałam po lekturze "Shirley", a dużo wcześniej "Villette", że jedyną powieścią, jaka Charlotcie naprawdę wyszła, były "Dziwne losy Jane Eyre".

Wydawnictwo: MG
Rok wydania: 2012
Ilość stron: 319 s.
Oprawa: twarda
ISBN: 9788377790922