Émilia du Châtelet - nie tylko muza Woltera

Dzień Kobiet za pasem, a że ja mam słabość do pisania o roli płci pięknej w historii, a do tego jestem właśnie po lekturze "Córki markizy" Laurel Corony, opowiem Wam dziś o osobowości wręcz nieprawdopodobnej, jeśli wziąć pod uwagę okres, w którym żyła. XVIII wiek nie był stuleciem, w którym niewiasta była postrzegana jako człowiek samodzielnie myślący. Wiadomo - arystokratka, szlachcianka czy mieszczka miały pięknie wyglądać, prowadzić dom, grać na pianinie i znać francuski, chłopka - rodzić dzieci i zajmować się nimi, gotować obiady, sprzątać i pomagać mężowi w polu (nie mogę się oprzeć, by nie zauważyć z przekąsem, że jej mąż miał za zadanie tylko pracować w polu). Chłopki zwykle pomijam, bo ciężko natknąć się wśród nich na ciekawe postaci (co wcale nie oznacza, że ich nie było - wystarczy cofnąć się do XV wieku i już mamy Joannę D'Arc), natomiast o fascynujących kobietach z wyższych sfer można pisać całe tomy.

Wolter powiedział o niej, że "była wielkim człowiekiem, który zawinił tylko tym, iż urodził się kobietą". To wielkie wydarzenie miało miejsce w Paryżu w 1706 roku. Ojciec Emilii, sekretarz Ludwika XIV, prowadził czwartkowy salon, na który zapraszał naukowców i pisarzy. Dziewczyna była więc od małego otoczona atmosferą mądrości, słuchała poważnych dyskusji i wielkich utworów literackich. Wygrała los na loterii - tata miał inne poglądy na wychowanie córki niż większość ludzi w tej epoce. Mogła więc ćwiczyć szermierkę i jazdę konną, otrzymała wykształcenie w zakresie fizyki, matematyki i literatury, a także poznała wiele języków, zarówno starożytnych, jak i nowożytnych. Matka za wszelką cenę starała się przerwać tę "błazenadę" i wysłać dziewczynę do szkoły klasztornej, jednak nic jej z tego nie wyszło. I całe szczęście.

Z racji faktu, iż mamusia pilnowała, by córka nie miała dostępu do pieniędzy, które mogłaby wydawać na głupoty (czytaj: książki), Emilia opracowała system, dzięki któremu zawsze zwyciężała we wszystkich grach hazardowych, w jakich wolno było jej brać udział. Tym sposobem potajemnie się dokształcała. Hmmm, jakiś to sposób jest, można by spróbować, trzeba jeszcze tylko mieć głowę do matematyki:)

W wieku osiemnastu lat została wydana za mąż za trzydziestoletniego (w tamtych czasach był więc prawie odrażającym panem w średnim wieku) markiza du Châtelet. Po urodzeniu trójki dzieci, a więc spełnieniu małżeńskiego obowiązku, Emilia wznowiła studia matematyczne kształcąc się u Alexisa Clairauta, jednego z najtęższych umysłów swojej epoki. I teraz dopiero się zacznie:)

François-Marie Arouet, znany lepiej jako Wolter, postanowił "uprawiać swój ogródek" w majątku Cirey należącym do przyjaciółki, markizy du Châtelet i jej męża, który posiadając duszę tolerancyjną i umysł otwarty zaprosił go tam radośnie i bez zastrzeżeń. Może zdawał sobie sprawę z tego, jak te dwa wspaniałe umysły działają na siebie. Prowadzili badania, komentowali wzajemnie swoje prace, cieszyli się wolnością i atmosferą iskrzącej inteligencji. Niebagatelną rolę odgrywał fakt, iż z Cirey było blisko do granicy, a natura twórczości Woltera zawsze kazała mu trzymać się blisko otwartej drogi ucieczki:) Twórca i jego muza uwielbiali się nawzajem, a ich romans został oszczędzony przez złośliwe ludzkie języki i pobłogosławiony przez męża - niezwykłe, nawet jak na tamte czasy.

Piękna podobno nie była, miała zbytnie upodobanie do klejnotów i makijażu nie dbając jednocześnie o strój i fryzurę, jednak iskrzące mądrością oczy i cięty język sprawiały, że pociągała mężczyzn, a oni pociągali ją. Z Emilią nie można było się nudzić.

Po jakimś czasie namiętność wygasła, Wolter się postarzał i nie był już w stanie sprostać wymaganiom markizy. W roku 1748 poznała poetę Jeana François de Saint-Lambert, a bliska znajomość zaowocowała ciążą. Przeczuwając swoją śmierć do ostatnich chwil pracowała nad tłumaczeniem dzieła Newtona "Principia Mathematica", które obowiązuje we Francji po dzień dzisiejszy. Dodała do niego komentarz, przekładający zagmatwane i niejasne wywody angielskiego uczonego na ludzki język:) Wydała na świat córkę nadając jej dość dziwaczne imię Stanislas-Adelaide (w wyniku znajomości ze Stanisławem Leszczyńskim, byłym królem Polski, ojcem francuskiej królowej i kochankiem bliskiej przyjaciółki Emilii) i zmarła tydzień później. Dziewczynka nie dożyła drugiego roku życia, tym dotkliwsza dla świata nauki wydaje się strata tak nieprzeciętnego umysłu jaki posiadała jej matka.. 

Świat boleje, gdyż zgasła Emilia wspaniała,
Która kochała sztukę, prawdę, przyjemności.
Bogowie użyczyli jej tyle mądrości,
Że dla nich nieśmiertelność już tylko została.
Volter po śmierci Emilii

Markiza du Châtelet przetłumaczyła "Eneidę", była twórczynią krytycznej analizy Biblii, kilku prac z zakresu optyki, dzieła poświęconego naturze ognia, "Rozprawy o szczęściu" - filozoficznej monografii dla kobiet oraz wielu innych pism, które przyprawiają mnie o zawrót głowy i każą ją pochylić w hołdzie dla tej nieprzeciętnej kobiety. Ustaliła wzór na energię kinetyczną i przewidziała zjawisko promieniowania podczerwieni - nie wiem, o co chodzi, ale wierzę źródłom:) Mój humanistyczny do bólu umysł jest w tych sprawach wielkim ignorantem.

Powieść "Córka markizy" opowiada o fikcyjnych losach Stanislas-Adelaidy, które mogłyby być jej udziałem, gdyby dziewczynka nie zmarła w dzieciństwie. Laurel Corona wyobraziła sobie życie, jakiego życzyłaby swojemu dziecku Emilia - życie, w którym mogłoby ono realizować swoje marzenia i dążyć do równie fascynującego żywota, jaki wiodła jego matka. Autorka przeplata ze sobą losy Lili i Emilii, czemu służą retrospekcyjne wędrówki w życiorys markizy du Châtelet, robi to umiejętnie i sprawia, że książkę czyta się z zapartym tchem. Świetne opisy XVIII-wiecznej Francji, historii, zwyczajów i ludzi są tłem do zachwycającej opowieści o dziewczynce, która, choć nie istniała, to jednak na pewno istnieć mogła. Postaci, które Corona stworzyła lub zapożyczyła z przeszłości żyją, stają się przyjaciółmi, nie dają o sobie zapomnieć. Czytało się cudownie, pochłonęłam ją błyskawicznie, bo nie byłam w stanie oderwać od niej wzroku. Moi mężczyźni na tym ucierpieli, bo sami musieli sobie robić jedzenie, ale co przeczytałam i przeżyłam, to moje:)

A propos, jeszcze cytat z książki - nie mogę się oprzeć:

"Wielokrotnie powtarzałem jej, iż żaden porządny mężczyzna nie zdecyduje się na ożenek z kobietą, która spędza cały dzień z nosem w książkach."

Wydawnictwo: WNK
Rok wydania: 2012
Ilość stron: 464 s.
Oprawa: miękka
ISBN: 9788310122124